“جشن نیکوکاری” رویدادی است که هر ساله در نیمه دوم اسفندماه و در آستانه سال نو، با هدف نهادینه کردن سنت حسنه احسان و نیکوکاری، بسیج منابع عمومی کشور در تأمین مایحتاج خانوادههای نیازمند و کمک به تحکیم بنیان خانوادههای محرومان با جمعآوری هدایا و کمکهای مردمی و سپس توزیع آنها در میان محرومان کشورمان اجرا میشود.
ایرانیان نیکوکار در برابر نیازها، مشکلات و گرفتاریهای هموطنان خود نه تنها احساس بیتفاوتی نمیکنند، بلکه برخود لازم میدانند که در اینگونه موارد به یاری آنها بشتابند. همه ساله در آستانه حلول بهار رسم بر این است که مردم علاوه بر تغییر و تحول در وضع زندگی و ظواهر خود و خانه تکانی و خرید میوه و شیرینی و تهیه لباس و پوشاک نو برای خود و فرزندان، رسیدگی به امور محرومان و مستضعفان که از توانایی مالی لازم برای اینگونه امور را ندارند فراموش نکرده و آنها را در شادی خود شریک میکنند.
این رویداد ملی با همکاری صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و کمیته امداد امام (ره) با نام «جشن نیکوکاری» برگزار میگردد و کمیته امداد امام (ره) پس از جمعآوری هدایای مردمی اعم از وجوه نقدی و کالایی اقدام به توزیع آنها در بین محرومان می کند.
اینجا در الهه نور همواره جشن نیکوکاری برپاست
در پیرامون ما کم نیستند مادرانی که با درآمد ناچیز کارگری و با تن و روحی رنجور، فرزندان خود را سرپرستی می کنند، یا کودکان دانش آموزی که از ترس کوچک شدن مدادشان، هربار که آن را می تراشند اشک می ریزند که مبادا دیگر والدین شان نتوانند برایشان مداد بخرند. اینان در آستانه ایام نوروزی بیش از پیش به تنهایی خویش پی می برند و بیش از پیش طعم کم برخورداری را می چشند.
اما آیا می توان تنها به نیکوکاری های موسمی بسنده کرد و تصور کرد با کمک به این مراسم به عنوان عضوی از این جامعه به وظیفه شهروندی خویش عمل کرده ایم و مسئولیت اجتماعی خویش را به جا آورده ایم و دیگر این وظایف از ما ساقط شده است؟
می توان آسوده و بی دغدغه شب ها در بستری راحت تا صبح خوابید و رویای بهشت را دید در حالی که در همان شب ها کودکانی در اتاقک هایی سرد و نمور، بی امکانات خود را مچاله می کنند تا شاید خواب شان ببرد؟ می توان تا صبح در جایی امن و راحت خوابید در حالی که پدری از شدت درد و بیماری به خود می پیچد و پولی ندارد تا در بیمارستان بستری شود و تحت درمان و مداوا قرار گیرد؟
کارکردهای جشن احسان و نیکوکاری
جشن نیکوکاری صرف نظر از هدایایی که طی آن جمع آوری میشود به لحاظ معنوی، اجتماعی و فرهنگی دارای کارکردهای ویژهای است که از جمله آنها میتوان به گسترش و تقویت هرچه بیشتر فرهنگ احسان و انفاق، کمک به همنوع و انسجام اجتماعی اشاره کرد.
انسان برای آسایش و آرامش خود نیازمند دیگران است و همین نیاز او را به مشارکت با دیگران تشویق میکند؛ دیگرانی که در اسلام از آنها با عنوان برادران دینی یاد شده است. البته برادری دینی، امری لفظی و تشریفاتی نیست، بلکه آثاری دارد که از جمله آن تعاون و عهده داری امور همدیگر است. هر توانمندی میتواند با به عهده گرفتن امری از امور جامعه و کمک به نیازمندان، در اداره و تأمین اجتماع سهیم باشد. هفته احسان و نیکوکاری، فرصتی مناسب برای آراسته شدن به این صفات والای اخلاقی و دینی است.
ریشه و منشأ احسان و نیکوکاری
بی گمان احسان و نیکوکاری ویژه انسانهایی است که در مسیر هدایت قرار گرفته و کمال را از خداوند میجویند. دوری از خصلتهای ناپسند موجب میشود تا دست کمک و یاری دیگرانی که به سوی ایشان دراز شده را بفشارند و به آنان یاری و مدد رسانند. از نعمتهای به دست آمده و خداداد در راه خدا انفاق کنند و از هر توان و نیرویی که خداوند به ایشان داده، در راستای تکامل فردی و اجتماعی بهره گیرند. از این رو میکوشند تا نیازهای فردی و اجتماعی و نیز روحی و مادی دیگران را به هر طریق ممکن برطرف سازند. کمک و تعاون به عنوان اصول اصلی نیکوکاری همراه با بخشندگی عاملی میشود تا همگرایی اجتماعی در ایشان با نوع دوستی تقویت شود.
ریشه و منشأ نیکوکاری را باید در ایمان حقیقی افراد دانست؛ زیرا تنها مؤمنان با پذیرش خالقیت و ربوبیت الهی و نیز باور به روز رستاخیز و مسئله پاداش و کیفر در آخرت است که به احسان و نیکوکاری روی میآورند و به عنوان بنده خاص الهی در خدمت به دیگران میکوشند و از هیچ کوشش و تلاشی برای رفع و دفع نیازهای متنوع دیگران دست نمیشویند.
آیات بسیاری از قرآن، ایمان و عبودیت از انسان را به عنوان عوامل اصلی نیکوکاری و احسان انسان برشمرده است که میتوان به آیات ۸۳ و ۸۵ سوره مائده و آیات ۸۰ تا ۱۲۲ سوره صافات اشاره کرد؛ زیرا بندگی خدا به معنای آن است که دیگران هم، چون آفریدههای الهی از کرامت و شرافت آفرینش الهی برخوردار میباشند و مؤمن به عنوان وظیفه شرعی و اخلاقی بر خود فرض میبیند تا به دیگر آفریدههای الهی نیکی کند تا شرایط مناسبی برای دست یابی به هدایت الهی و رشد و تکامل فراهم آید و دیگران نیز بتوانند در مسیر تکامل قرارگیرند و به سعادت دست یابند.
آثار احسان و نیکوکاری از منظر قرآن
در انسان شناسی اسلامی، اگر انسان سرمایه هستی خود را صرفا صرف امور دنیوی کند، گرفتار خسران میشود، ولی اگر آن را برای رسیدن به ابعاد تعالی بخش هزینه کند، در مسیر رستگاری گام برداشته است. به همین دلیل، احسان و نیکی در حق دیگران، به معنای گذشت از منافع مادی برای رسیدن به خیر و منفعت اخروی است و مشارکت در آثار فردی و اجتماعی نیز در پرتو چنین هدف والایی معنا و مفهوم مییابد.
در برخی آیات نورانی قرآن کریم، آثار و برکات الهی احسان و نیکوکاری چنین مطرح شده است:
ـ. «برای کسانی که نیکی کردند، در این جهان نیکی است و بی گمان سرای واپسین بهتر است؛ چه خوب است سرای پرواپیشگان!»
ـ. «پس، خدا پاداش این جهان و پاداش نیکوی سرای آخرت را به آنان ارزانی داشت و خداوند نیکوکاران را دوست دارد».